غلامعلی مکتبی، یکی از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین تصویرگران کتاب کودک در ایران، در ۳ اردیبهشت ۱۳۱۳ در اهواز به دنیا آمد و اصالتا دزفولی بود . و در ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ چشم از جهان فروبست. او نه تنها در زمینه تصویرگری آثار کودکانه پیشرو بود، بلکه در زمینه آموزش، مشاوره و داوری جشنواره‌های هنری نیز نقش مهمی ایفا کرد. زندگی و آثار مکتبی به عنوان یکی از سنگ بنای‌های هنر تصویرگری کتاب‌های کودک در ایران به شمار می‌رود.
تحصیلات و آغاز فعالیت هنری
غلامعلی مکتبی تحصیلات خود را در اهواز آغاز کرد و پس از پایان دوره دبیرستان، برای ادامه تحصیل به تهران رفت. در دانشگاه هنرهای زیبا، او از آموزش اساتیدی چون علی‌محمد حیدریان، جواد حمیدی و جوادی‌پور بهره برد و با دنیای نقاشی و تصویرگری آشنا شد. پس از گذراندن دوره‌ی نقاشی در این دانشگاه و کسب عنوان دانشجوی ممتاز، مکتبی برای ادامه تحصیل در رشته نقاشی به فرانسه رفت و در آکادمی بوزار پاریس در کنار استادانی مانند ژان سووربی و روژه شاستل هنر نقاشی را تکمیل کرد.
شروع تصویرگری کتاب کودک
مکتبی کار خود را به عنوان تصویرگر کتاب کودک با انتشارات فرانکلین آغاز کرد. آثار او به‌ویژه در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی در توسعه ادبیات کودکانه ایران تاثیر زیادی داشت. کتاب‌هایی مانند حسنی تو شهر قصه، آسمان دریا شد، و پسته دهان بسته از جمله آثار مکتبی هستند که هنوز هم در کتابخانه‌های کودکان ایرانی به یادگار مانده‌اند.
فعالیت‌های آموزشی و نظارتی
علاوه بر تصویرگری، مکتبی در زمینه آموزش نقاشی و تصویرگری نیز فعال بود. او در دانشگاه‌های تهران تدریس کرد و دانشجویان بسیاری را در این حوزه تربیت نمود. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به نظارت بر تصویرگری کتاب‌های درسی در ایران اشاره کرد. مکتبی در سه دوره زمانی مختلف از سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۶ و از ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۰ در این زمینه فعالیت کرد و تأثیر چشم‌گیری بر کیفیت تصویرگری کتاب‌های درسی داشت.
جوایز و تقدیرها
غلامعلی مکتبی در طول زندگی حرفه‌ای خود جوایز و تقدیرهای متعددی دریافت کرد. از جمله این جوایز می‌توان به دیپلم افتخار از دوسالانه تصویرگری براتیسلاوا (BIB)، لوح تقدیر ویژه چهارمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان و جایزه بهترین تصویرگری در پنجمین جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان اشاره کرد. همچنین، مکتبی در سال‌های مختلف مورد تقدیر انجمن تصویرگران کتاب کودک و شهرداری تهران برای فعالیت‌هایش در حوزه کودک و نوجوان قرار گرفت.
آثار مهم و تاثیرگذار
مکتبی در طول حرفه خود نزدیک به ۵۰ کتاب را برای کودکان و نوجوانان تصویرگری کرد. برخی از آثار برجسته او عبارتند از: حسنی نگو یه دسته گل، آقا باهوش، آسمان هنوز آبی است، بلبل نوک طلا و باغ فرشتگان. او به ویژه در بازنویسی داستان‌های فولکلور ایرانی برای کودکان سهم بسزایی داشت و بسیاری از آثارش تا به امروز در کتب درسی و ادبیات کودکانه ایران باقی مانده است.
میراث فرهنگی و هنری
غلامعلی مکتبی یکی از پیشگامان تصویرگری کتاب‌های درسی در ایران و از تأثیرگذارترین شخصیت‌ها در حوزه هنر کودک و نوجوان بود. آثار او نه تنها در کشور خود بلکه در سطح بین‌المللی نیز شناخته شده است. مکتبی علاوه بر دستاوردهای هنری خود، نقش مهمی در شکل‌گیری مفهوم تصویرگری کتاب کودک در ایران داشت و همچنان آثارش در قالب کتاب‌های آموزشی و فرهنگی برای نسل‌های مختلف مفید و الهام‌بخش است.
غلامعلی مکتبی با ۹۱ سال زندگی هنری، دنیای کودکانه را با رنگ‌ها، طرح‌ها و تصویرهایش زیباتر کرد و جایگاه ویژه‌ای در تاریخ هنر ایران برای خود به ثبت رساند.
کلام پایانی
غلامعلی مکتبی نه تنها یک تصویرگر برجسته، بلکه یک معلم و پیشگام در دنیای هنر کودکانه ایران بود. آثار او که سرشار از رنگ، خلاقیت و حس داستان‌گویی است، همچنان در قلب کودکان و بزرگ‌سالان جای دارد. مکتبی با نگاه خاص خود به دنیای کودکان، توانست دریچه‌ای نو به دنیای تصویرگری باز کند . و به‌عنوان یک الگو، مسیر بسیاری از هنرمندان جوان را روشن سازد. او در کنار هنر و خلاقیت، به رسالت آموزشی خود نیز پایبند ماند . و این تعهد به تعلیم و تربیت هنری باعث شد که آثارش نه تنها در ایران، بلکه در سطح بین‌المللی نیز مورد تقدیر قرار گیرد. میراث غلامعلی مکتبی برای نسل‌های آینده همچنان الهام‌بخش خواهد بود و یاد او همیشه در تاریخ هنر ایران زنده خواهد ماند.
دیگر مطالب :
زندگی نامه حمید لبخنده
غلامرضا قصاب ؛ اسطوره کشتی فرنگی دزفول
