مراسم بیرق زنون یا بیرق زنان، یکی از آیین های سنتی و قدیمی مردمان دزفول است. این آیین در شب عید سعید قربان انجام میشود و در واقع آیینی برای گرامیداشت حاجیان و بزرگداشت عید سعید قربان است. بیرق زنون درواقع، نوعی نماد همبستگی و پیوند در بین خانواده ها به شمار می آید.

در این مقاله از معرفی آیین ها و رسومات سنتی مردمان دزفول از رسانه گردشگری آوانو با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با این مراسم سنتی و زیبای مردمان دزفول آشنا کنیم.

تایخچه و مفهوم بیرق زنون دزفول

قبل از هر چیز بهتر است آشنایی کوچکی با تاریخچه و مفهوم این آیین سنتی پیدا کنیم. بیرق به معنای پرچم یا علم است که در معنای این مراسم، بیرق ها درواقع نمادی از خانواده حاحیان هستند. رسوم بیرق زنون از گذشته های دور در بین مردم دزفول رواج‌داشته و تا امروز نیز جزو فرهنگ و آداب و رسوم این شهر شده‌است. در گذشته، مراسم بیرق زنون از شب عید سعید قربان شروع میشد و تا ظهر عید ادامه پیدا میکرد.

در گذشته افراد حمام های عمومی شهر را قرق میکردند تا تمامی افرادی که قصد شرکت در این جشن را دارند، پاکیزه در این جشن حضور یابند. همچنین شامی که در این جشن نیز برای مهمانان سرو میشد، عبارت بود از باقالی پلو یا خورش نخود که از جمله غذاهای سنتی و معروف شهرستان دزفول هستند.

آیین ها و مراحل برگزاری مراسم بیرق زنون

اکنون که با تاریخچه این مراسم آشنا شدیم، اکنون بهتر است به معرفی آیین های مختص این جشن بپردازیم. بیرق زنون همانگونه که قبلا نیز اشاره کردیم، در شب عید سعید قربان انجام میشد. در این شب، خانواده فردی که به مکه رفته‌است. دور هم جمع میشوند و پس از صرف شام، به اجرای مراسم مداحی و چوویشی ( چاوشی خوانی ) میپردازند. این مراسم، با زدن دایره، دف و چوویشی ، فردی شعرهای متنوع میخواند و افراد حاضر در مجلس با دست زدن، فرد را همراهی می‌کنند. در همین حین نیز بیرق ها را نصب میکنند.

چیدمان و نمادگرایی بیرق ها

چیدمان بیرق ها نیز برای خود، فلسفه و مفهوم خاصی دارد. درواقع هر بیرق نشان دهنده یک فرد خاص از خانواده است. به عنوان مثال برای چیدمان بیرق ها، ابتدا دو بیرق بزرگ یک به رنگ سبز، نشانه پدر و یکی به رنگ سفید نشانه مادر کاشته می‌شوند. سپس بیرق های کوچک سبز که نمادی از فرزندان خانواده هستند، اطراف آنها قرارداده می‌شود. طبق باور افراد محلی، قرار دادن بیرق ها به این معنی‌است که آنها نیز به سفر حج بروند. درواقع معتقدند که بیرق ها خوش یمن هستند و رزق و برکت منازل را بیشتر میکنند.

لباس ها و نوع پوشش در مراسم بیرق زنون

نوع پوشش و لباس افراد خانواده حاجی در این شب نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. افراد در این شب باید لباس های نو تن کنند. همچنین زنان و دختران خانواده نیز، لباسی خاص به رنگ سبز به تن میکنند که خلعتونه نام دارد. درواقع این لباس، هدیه ای‌است که افراد دیگر قبل از رفتن حاجی به سفر مکه، دختران، زنان، عروصان، نوه ها، زنان برادر، مادرزنان و مادر شوهر پیشکش می‌کنند. خلعتونه درواقع یک قواره پارچه سبز برای تهیه پیراهن و یک قواره تور سبز برای تهیه شال میباشد.

در دزفول نیز مانند سایز شهرهای ایران، رنگ سبز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است‌و در اکثر مراسمات مختلف و محلی این مراسم این رنگ مورد استفاده قرار میگیرد.

تغییرات و تحول در طول زمان

با گذشت زمان، برخی از جزئیات مراسم بیرق زنان دزفول تغییر کرده‌اند. اما اصل و اساس مراسم همچنان به‌عنوان یک سنت قدیمی در بین مردم دزفول باقی مانده است. در گذشته، این مراسم به‌طور عمده در فضای باز و در کنار نهرهای آب برگزار می‌شد، اما امروزه بسیاری از خانواده‌ها این مراسم را در خانه‌های خود برگزار می‌کنند.

یکی دیگر از تغییرات در این مراسم، استفاده از پرچم‌ها و بیرق‌هایی است که به‌طور حرفه‌ای و به‌وسیله نجاری‌ها ساخته می‌شوند. این بیرق‌ها نه ‌تنها از چوب‌های بلند و پارچه‌های رنگی بلکه با طرح‌ها و نقوشی خاص تزئین می‌شوند. همچنین در حال حاضر، برخی از خانواده‌ها تنها برای افراد خاصی از خانواده مانند پدر، پسر، داماد و نوه‌ها بیرق نصب می‌کنند.

مراسم بیرق زنان در دزفول و پیوند اجتماعی

مراسم بیرق زنان علاوه بر جنبه مذهبی خود، از جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز بسیار حائز اهمیت است. این مراسم فرصتی است برای گردهمایی خانواده‌ها و بستگان که به‌ویژه در مناطق شهری و روستایی ایجاد پیوندهای محکم اجتماعی و معنوی را تسهیل می‌کند. در این شب، افراد از همه سنین و نسل‌ها در کنار هم جمع می‌شوند و این امر موجب انتقال ارزش‌ها و باورهای فرهنگی به نسل‌های جدید می‌شود.

این مراسم همچنین نمادی از هویت فرهنگی دزفول است و با ادامه برگزاری آن، مردم این منطقه به‌طور فعال در حفظ و نگهداری از سنت‌های خود مشارکت می‌کنند. از آنجایی که بسیاری از این آیین‌ها از نسل‌های گذشته به‌صورت شفاهی و در قالب داستان‌ها و روایت‌ها منتقل شده‌اند، استمرار آن‌ها در نسل‌های جدید اهمیت زیادی دارد.

نتیجه‌گیری

مراسم بیرق زنان دزفول با سابقه‌ای تاریخی و فرهنگی، یکی از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی و اجتماعی مردم این دیار است. که ارتباطی عمیق با مناسبت‌های مذهبی نظیر عید قربان و حج دارد. این مراسم نه تنها نمادی از ارادت به حاجیان است. بلکه پیوندهای خانوادگی و اجتماعی مردم دزفول را تقویت می‌کند و فرصتی برای نشان دادن احترام به پیشینیان و انتقال سنت‌های فرهنگی به نسل‌های آینده به شمار می‌آید.

با وجود تغییراتی که در جزئیات و نحوه برگزاری این مراسم در طول زمان به‌وجود آمده، ارزش‌ها و مفاهیم اصلی آن همچنان در قلب مردم دزفول زنده است. حفظ و پاسداشت این سنت‌ها برای نسل‌های آینده، نه تنها موجب تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی مردم دزفول می‌شود، بلکه به‌عنوان یک میراث فرهنگی ارزشمند برای ایران و جهان شناخته می‌شود.