سفر به مناطق تاریخی و ماجراجویی در آثار به جامانده از گذشتگان، تجربه‌ای مهیج است. مناطقی که از معماری، فرهنگ و نوع زندگی انسان‌هایی می‌گویند که هزاران سال پیش از ما در این خاک زندگی کرده‌اند. ایران پر از سرزمین‌هایی است که در آن تمدن باستانی پدران ما را به رخ می‌کشد (مثل همین جاهای دیدنی دزفول). سرزمین‌هایی که علاوه بر گنجینه تاریخی، از سخاوت طبیعت هم بهره‌مند بوده و پدیده‌های بسیار بکری در آن دیده می‌شود. شهر دزفول در استان خوزستان نمونه کاملی از این نوع سرزمین‌های سرسبز و در عین حال تاریخی است. پس با ما همسفر شوید تا سری به جاهای دیدنی دزفول بزنیم و در این دیار تاریخی ماجراجویی شیرینی را آغاز کنیم.
1- رودخانه دز
یکی از مناطق گردشگری دزفول، حاشیه رودخانه خروشان دز است که از زاگرس میانی جان می‌گیرد. این رودخانه طول‌ودراز با بستری صخره‌ای، شما را به تماشای جریان زلال آب در جغرافیای گرم ایران دعوت می‌کند. این رودخانه یکی از جاهای دیدنی دزفول، به‌خصوص در فصل تابستان محسوب می‌شود. خنکای آب‌وهوای این رود زلال، گرمای آتشین تابستان دزفول را ملایم می‌کند و تماشای طبیعت صخره‌ای آن برای هر گردشگری جذاب و دیدنی است.
کنار رودخانه دز تفرجگاه‌هایی همچون «پارک ساحلی دولت»، «علی‌کله»، «چال کندی» و… برای مسافران فراهم شده تا در آب‌وهوای خوش دز استراحت کنند. در پارک ساحلی دولت امکاناتی مانند رستوران، آلاچیق، ورزش‌های آبی، زمین‌های بازی و… فراهم شده است. در این پارک می‌توان از طریق قایق به منطقه صخره‌ای چال کندی رسید و از بازی‌های آبی آن لذت برد. در علی‌کله هم امکاناتی مانند فضاهای سرپوشیده، رستوران، فضاهای سبز و وسایل بازی همچون سرسره آبی فراهم شده است.
2- آبشار شوی
یکی دیگر از جاذبه های گردشگری شهر دزفول، آبشار خوش‌قدوقامت شوی است که در عروس بهاری این منطقه است. آبشار شوی مثل نگینی در خاورمیانه می‌درخشد و بهعنوان یکی از آثار ملی و طبیعی ایران ثبت شده است.
یکی از دیدنی های دزفول در فصل بهار را باید آبشار شوی دانست که از ارتفاعات زاگرس جاری می‌شود. آبشار شوی در نهایت با جریان رود دز یکی می‌شود و خودش را به دریاچه سد دزفول می‌رساند. این آبشار یکی از خوش‌قدوقامت‌ترین آبشارهای ایران است و زیبایی آن هوش از سر می‌برد. شوی به آبشار نیاگارای ایران مشهور است و تماشای آن برای عاشقان طبیعت، بسیار جذاب و مهیج خواهد بود. مسیر منتهی به این آبشار، با قاب‌هایی از زیبایی‌های کوهستان زاگرس، شما را تا لحظه رسیدن همراهی می‌کند. آب بر بدنه صخره‌ای عظیم‌الجثه جاری می‌شود، مسیر خود را سبز می‌کند و در نهایت با جریان رود دز یکی می‌شود.
وقتی که به سمت آبشار شوی پیش می‌روید، قبل از رسیدن به این پدیده بلندقامت، آبشار دیگری را خواهید دید که به «سنگ مار» یا در واقع شوی دوم مشهور است. از سنگ مار برای رسیدن به آبشار اصلی، نزدیک ۱۵ دقیقه پیاده‌روی لازم است.
3- روستای پامنار
یکی دیگر از مناطق گردشگری دزفول، روستای خوش‌آب‌وهوای پامنار است که در دامنه‌های زاگرس و در حدود ۴۵ کیلومتری مرکز دزفول جا خوش کرده است. دو رود دز و «کرخه» در اطراف پامنار جاری هستند و از جریان حیات‌بخش این دو رود، این روستا نیز بی‌نصیب نمانده و رنگی سبز به خود گرفته است.
هوای ناب و پاک روستای پامنار و طبیعت دیدنی‌اش که قسمتی از کوهستان را سبز کرده، این منطقه را به یکی از جاهای دیدنی دزفول تبدیل کرده است. آرامش جذابی از سادگی زندگی روستایی را در پامنار می‌توانید لمس کنید.
این روستا غروب‌های بی‌نظیری دارد و قرص نارنجی‌رنگ خورشید در پناه کوهستان، نمایشی تماشایی اجرا می‌کند. این نمایش زیبا در شب نیز با آسمانی ستاره‌باران ادامه پیدا می‌کند و برای هر مسافر شیفته طبیعت خاطره‌ای خوش می‌سازد. در اقامتگاه‌های بوم‌گردی این روستا می‌توانید، برای چند روز طعم شیرین زندگی در محیط روستایی را بچشید. علاوه بر طبیعت بکر و خوش‌رنگ روستا، وجود «قلعه شاداب» در نزدیکی روستا، گورستانی تاریخی و همچنین «دریاچه شهیون»، از عواملی هستند که روستای پامنار را به یکی از دیدنی های دزفول تبدیل کرده‌اند.
4- دریاچه شهیون
یکی از زیبایی‌های اطراف روستای پامنار و دیدنی های دزفول، دریاچه شهیون یا همان «دریاچه سد دز» است. این دریاچه در شمال غربی روستای سرسبز پامنار جا خوش کرده است و تماشای آن برای گردشگران روستا جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد.
این دریاچه پرآب، از ارتفاعات «الیگودرز» و «اراک» جان می‌گیرد و در نهایت زیبایی‌بخش روستای پامنار دزفول می‌شود. وسعت این دریاچه در حدود ۶ هزار هکتار است و در تمام سطح خود عمق یکسانی ندارد، اما عمیق‌ترین نقطه آن تقریبا ۵۰ متر است. اگر به روستای پامنار رفتید، حتما سراغ دریاچه شهیون نیز بروید تا شانس قایق‌سواری و ماهیگری را در میان جاهای دیدنی دزفول داشته باشید.یکی از جذابیت‌های دریاچه دز، جزایر کوچک و بزرگی هستند که مثل جواهری سبز در پهنه آبی دریاچه می‌درخشند. بزرگ‌ترین مساحت این مناطق خشکی، به ۶۰ هزار متر مربع می‌رسد. درختانی مثل بادام کوهی، کُنار و بید، بعضی از نقاط این جزیره‌ها را سرسبز کرده‌اند. در منطقه دریاچه شهیون، جانوران متعددی زندگی می‌کنند. جانورانی که زیبایی قاب شهیون را کامل می‌کنند.
روباه، خرگوش، کبک و پرنده‌های دریایی از ساکنان جزایر دریاچه سد دز هستند. از ساکنان پهنه آبی دریاچه سد دز هم می‌توان به قزل آلا و قزل آلای رنگین‌کمانی اشاره کرد.
5- صوفی احمد
منطقه صوفی احمد یکی از جاهای دیدنی دزفول است که در شمال این شهرستان واقع شده است. این منطقه طبیعت بکری دارد و همین امر زیبایی آن را دوچندان کرده است. صوفی احمد یکی از قدیمی‌ترین روستاهای سرسبز در شمال شهرستان دزفول است که درون دره‌ای خوش‌آب‌وهوا در نزدیکی رود شکل گرفته است. این روستا در بخش شهیون و در منطقه‌ای به‌نام «بوسونک» جا خوش کرده است. آرامگاه صوفی احمد در این بهشت کوهستانی قرار دارد و نام روستا از این بقعه گرفته شده است.
6_دره کول خرسان
یکی دیگر از جاهای دیدنی دزفول، دره‌ای شگفت‌انگیز به نام کول خرسان است که به «دره ارواح» نیز مشهور است. تنگه کول خرسان بسیار عجیب و غریب است و ارتفاع دیواه‌های خوش‌قدوقامت آن، ۲۰۰ متر را هم رد می‌کند. در میان مناطق گردشگری دزفول، شما با پدیده‌ای از سلسله کوه‌های زاگرس روبه‌رو هستید که تقریبا ۲۵ کیلومتر تا دزفول فاصله دارد.
دره کول خرسان از مناطق زیبا، اما ترسناک در میان دیدنی های دزفول است که با افراد نابلد و طبیعت‌گردهای آماتور رفتار خوشی ندارد. مسیر رسیدن تا تنگه کول خرسان بسیار دشوار است و پیمودن آن نیازمند صبر و احتیاط است. پیاده‌روی در مسیر این مقصد پرجاذبه و مرموز، حرف اول را می‌زند و باید خودتان را برای راه رفتن در یک مسیر تقریبا ۲۵ کیلومتری آماده کنید. البته استفاده از کلاه ایمنی را در این پیاده‌روی طولانی نباید فراموش کنید تا از خطر احتمالی سقوط سنگ در امان باشید.
در این تنگه طول‌ودراز چهره‌های گوناگون طبیعت همچون چشمه، آبشار و رود دیده می‌شود. عرض تنگه کول خرسان در بعضی از قسمت‌ها بسیار کم می‌شود، در حدی که اجازه نمی‌دهد نور خورشید را ببینید و گاهی مجبور می‌شوید یک نفره از این مسیر بگذرید. شن، ماسه و سنگ، کفپوش دره کول خرسان است و در بیشتر قسمت‌های این دره، به خاطر چشمه‌های داخل کوه، جریان آب وجود دارد و در انتهای مسیر تنگه، سطح آب می‌تواند به‌حدی باشد که شما را وادار به شنا کند. بعد از یک جدال طولانی با طبیعت در این دره، مقصد نهایی شما رودخانه خروشان دز خواهد بود.
دره کول خرسان مختص طبیعت‌گردان حرفه‌ای است و اگر آماتور هستید، به هیچ‌وجه بدون راه‌بلد راهی این منطقه نشوید. سهل‌انگاری در همراه داشتن راه‌بلد، می‌تواند سبب صدمات جسمی یا حتی مرگ شود.
7- دره تو بیرون
یکی دیگر از دیدنی های دزفول در سمت شمال شرق آن، در بخش سردشت و در فاصله‌ای نزدیک به ۲۸ کیلومتر از مرکز شهر جا خوش کرده است. این دره یکی از پدیده‌های بی‌نظیر طبیعت است و با نام دره توبیرون شناخته می‌شود. این اسم عجیب و غریب، خاصیت خنکای آن را یادآور می‌شود. اختلاف دمای دره توبیرون با نقاط خارج از آن، این دره را به تفرجگاه دزفولی‌ها تبدیل کرده است. محلی‌ها معتقدند که این دره علاجی برای گرمای بیش از حد بدن است و تب را از تن بیرون می‌کند. به همین دلیل نام توبیرون را به آن اختصاص داده‌اند. در واقع توبیرون یکی از جاهای دیدنی دزفول برای فرار از گرمای آتشین تابستان است و در شرایطی که دمای محیط از مرز ۴۰ درجه هم بگذرد، توبیرون بیشتر از ۲۵ درجه نخواهد شد.
یکی دیگر از دیدنی های دزفول در سمت شمال شرق آن، در بخش سردشت و در فاصله‌ای نزدیک به ۲۸ کیلومتر از مرکز شهر جا خوش کرده است. این دره یکی از پدیده‌های بی‌نظیر طبیعت است و با نام دره توبیرون شناخته می‌شود. این اسم عجیب و غریب، خاصیت خنکای آن را یادآور می‌شود. اختلاف دمای دره توبیرون با نقاط خارج از آن، این دره را به تفرجگاه دزفولی‌ها تبدیل کرده است.
محلی‌ها معتقدند که این دره علاجی برای گرمای بیش از حد بدن است و تب را از تن بیرون می‌کند. به همین دلیل نام توبیرون را به آن اختصاص داده‌اند. در واقع توبیرون یکی از جاهای دیدنی دزفول برای فرار از گرمای آتشین تابستان است و در شرایطی که دمای محیط از مرز ۴۰ درجه هم بگذرد، توبیرون بیشتر از ۲۵ درجه نخواهد شد.
8- پل قدیم دزفول
حالا وقت آن رسیده که به سراغ یکی از مکان های دیدنی دزفول با رنگ‌وبوی تاریخی بروید. سازه‌ای که با عنوان پل قدیمی دزفول از آن یاد می‌شود و بیشتر از ۱۷ قرن قدمت دارد. این پل یکی از قدیمی‌ترین پل‌های جهان است و در زمان «شاپور اول ساسانی» به دست اسیران رومی بنا شده و در دوره‌های «عضدالدوله دیلمی»، «صفوی» و «پهلوی» نیز بازسازی شده است. شاپور ساسانی قلعه‌ای در نزدیکی این پل بنا کرد تا بتواند از این سازه محافظت کند. اما امروزه از این قلعه، تنها زمینی مانده که به «محله قلعه» معروف است.
این پل واصلی بین شرق و غرب امروز دزفول است و در واقع راهی برای عبورومرور بین دو منطقه «جندی شاپور» و «بین‌النهرین» بوده است. این سازه باستانی به روی رودخانه دز بنا شده و جنس آن از سنگ ساروج و آهک است. پایه‌های اصلی پل با اصول معماری ساسانی بنا شده و طاق‌نماها با معماری صفوی همخوانی دارد.
سطح پل نیز به دلیل استفاده از مصالح روز، نشان‌دهنده بازسازی در دوران پهلوی است. چند سالی است که برای جلوگیری از آسیب، رفت‌وآمد اتومبیل روی سطح این پل ممنوع شده و فقط پیاده‌روها از روی آن اجازه عبور دارند.
گشت‌وگذار در مناطق گردشگری دزفول با قدم زدن روی این پل باستانی و تماشای شهر از فراز آن کامل می‌شود. صدای آرامش‌بخش جریان دز، حس خوبی در وجودتان زنده می‌کند و تماشای گوشه‌وکنار دزفول با موسیقی متن این رود پرخروش، فراموش‌نشدنی خواهد شد.
9- قنات قمش چقابافان
دزفول از شهرهایی است که حفر قنات در آن قدمت بالایی دارد. «قمش» نام نوعی قنات در این شهر است که دزفولی‌ها به‌منظور هدایت آب رود به سمت شهر، این قنات‌ها را کنار دز حفر می‌کردند. در واقع مردم از طریق همجواری این قنات‌ها با رود دز، دیگر نیاز کمتری به ذخایر آب‌های زیرزمینی داشتند و با این خلاقیت زیرکانه می‌توانستند بافت خاک را تا حد ممکن سالم نگه دارند.
قنات قمش چوقابافان یکی از این نوع قنات‌ها است که به دیدنی های دزفول تبدیل شده است. ماجراجویی در این قنات با سربطاقی سنگی و آجری‌اش و عطر خاک نمزده شروع می‌شود و با پشت سرگذاشتن تقرباً ۷۰ پله، به سرزمینی نورانی و رنگارنگ می‌رسیم. راهی طولانی که با رنگ‌های مختلف به زیبایی آراسته شده است. از این قنات طول‌ودراز، در حال حاضر فقط ۳۰۰ متر آن را برای بازدید آماده شده است.
10- موزه مردم شناسی حمام کرناسیان
موزه مردم شناسی یکی از جاهای دیدنی دزفول است که حتما باید سری به آن بزنید. ماجراجویی در این موزه و نحوه زندگی مردمان گذشته دزفول، جذاب و تماشایی است. موزه مردم شناسی دزفول در بنای قدیمی حمام «کرناسیان» واقع شده است و این حمام بازمانده از اواخر حکومت دوران زندیه است. این بنا بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و بعد از بازسازی تبدیل به موزه مردم شناسی دزفول شده است.
در این جاذبه گردشگری دزفول می‌توانید با انواع مشاغل قدیمی دزفولی‌ها و شیوه زندگی گذشتگان آشنا شوید. از جذابیت‌های این بنا می‌توان به نمای آجری آن اشاره کرد. سردر کوچک حمام و ستون‌ها و سقف‌های قوس‌دار نیز از دیگر ویژگی‌های معماری حمام کرناسیان است. این حمام یکی از جذاب‌ترین دیدنی های دزفول است که در شمالی‌ترین نقطه بافت قدیمی شهر و در محله کرناسیان واقع شده است.
11- خانه تیزنو
یکی دیگر از جاهای دیدنی دزفول را باید در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله قلعه پیدا کنید. خانه تاریخی تیزنو، بنایی بزرگ و قدیمی است که سازه اصلی در دوران صفویه ساخته شده است. این خانه نیز به رسم دیگر بناهای دزفول، آجر مصالح اصلی آن است. این خانه دو طبقه متناسب با شرایط آب‌وهوایی دزفول ساخته شده و در دوران قاجار نیز تغییراتی در آن ایجاد شده است.
خانه تاریخی تیزنو از قسمت‌های مختلفی همچون هشت در ورودی، یک ایوان اصلی در طبقه همکف، دو ایوان فرعی در طبقه اول، اتاق‌هایی در ایوان‌ها، شبستان و فضای راهرو و پاگرد است. این خانه امروزه در اختیار اداره میراث فرهنگی دزفول قرار دارد و بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کلام پایانی
سفر به مناطق گردشگری دزفول، از جذاب‌ترین تجربه‌های زندگی یک ایران‌گرد محسوب می‌شود. سفری که در کنار کسب دانستنی‌های مفید و ارزنده از تاریخ ایران، شانس لذت بردن از طبیعت مناطق سرسبز، جریان آبی رود دز و گشت‌وگذار در میان صخره‌ها و دره‌های آن را هم خواهید داشت.
بهار و زمستان بهترین زمان سفر به دزفول است و پیشنهاد می‌کنیم که خودتان را از طریق خودروی شخصی، خطوط راه آهن یا هواپیما به این سرزمین تاریخی برسانید. فراموش نکنید که اگر با قطار به این شهر سفر کردید، باید در ایستگاه اندیمشک پیاده شده و از این شهر خودتان را به دزفول برسانید. اندیمشک در شمال غربی دزفول و تقریبا در ۱۴ کیلومتری آن واقع شده است. امیدواریم از این سفر مهیج لذت ببرید.
