یکی از بناهای تاریخی و زیبا در شهرستان دزفول، خانه قطب نام دارد. این خانه که معماری و ساخت آن به دوران قاجاریه بازمیگردد، در نزدیکی بازار سنتی دزفول و در قلب شهرستان دزفول  قرار دارد. خانه قطب نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه یک نماد و نمونه کامل از معماری ایرانی اسلامی است. به همین دلیل، این بنا تبدیل به یکی از جاذبه های گردشگری دزفول شده است. که تماشای آن خالی از لطف نیست.

دراین مقاله با ما همراه باشید تا شما را با تاریخه، معماری و ویژگی های این خانه تاریخی و زیبا بیشتر آشنا کنیم.

تاریخچه خانه قطب دزفولی

ساخت خانه قطب به دوران قاجاریه بازمیگردد. آنجه که براساس یافته های تاریخ شناسی مشخص است، این خانه متعلق به یکی از خانواده های سرشناس و ثروتمند آن زمان بوده است. صاحب این خانه که قطب الدین نام داشته، در دوران قاجار بازرگان بوده و جزو افراد بانفوذ آن زمان محسوب میشده است.

نکته قابل توجه درباره این خانه، تغییرات اندکی است. که این خانه در طول زمان با آن مواجه شده است. به همین دلیل با مشاهده نوع معماری و نوع ساخت آن، میتوان به خوبی به شیوه معماری در زمان قاجاریه نگاهی کرد. و با شیوه معماری در آن زمان به خوبی آشنا شد.

خانه قطب امروزه یکی از جاذبه های گردشگری دزفول به شمار میرود که در مناسبت های مختلف، جشن های مختلفی در آن برگذار میشود و مردم به بازدید از آن میپردازند.

در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا شما را با نوع معماری خاص این بنای تاریخی بیشتر آشنا کنیم.

معماری خانه قطب

یکی از ویژگی های خانه قطب که باعث شده بیش از پیش به چشم بیاید، نوع معماری خاص این بنا است. که به خوبی معماری ایرانی اسلامی در آن نمود پیدا کرده است. خانه قطب دارای فضاهای داخلی و خارجی بسیاری است که در ادامه بیشتر به آنها میپردازیم.

ایوان ها و حیاط مرکزی

زمانی که وارد محوطه اصلی این عمارت باشکوه میشوید، اولین ویژگی که به چشم میخورد، ایوان ها و حیاط مرکزی این ساختمان است. حیاط اصلی این خانه، درواقع فضای اصلی عمارت است که ایوان ها و اتاقک های کوچکی در اطراف آن قرار گرفته اند.و همچنین یک حوض کوچک نیز در وسط حیاط این عمارت قرار گرفته که به زیبایی بیشتر این عمارت کمک بسیار زیادی کرده است.

از حیاط اصلی خانه که عبور کنیم وارد ایوان ها و دالان های بزرگی میشویم. که فضایی جادویی و دل انگیز به فضای داخلی خانه بخشیده اند. از طرفی تزئیناتی که روی سقف ها و دیواره های ایوان های این عمارت انجام شده، باعث‌شده تا تصویری خاص از عظمت و زیبایی هنر ایرانی اسلامی برای بازدیدکنندگان به نمایش بگذارد.

اتاق های گنبدی

از حیاط و ایوان های مزین‌شده عمارت که بگذریم، وارد اتاق های اصلی عمارت می‌شویم. که سقف آنها گنبدی شکل طراحی‌ شده ، این نوع طراحی در حالی که طراحی خاص و چشم نواز برای عمارت به ارمغان آورده است، باعث‌شده تا هوای داخلی محیط همیشه خنک باقی بماند.

این نوع سبک معماری در طراحی سقف، نکته قابل توجهی است. که در اکثر بناهای تاریخی در ایران، به ویژه مناطقی که آب و هوای خشک و گرم دارند به چشم میخورد.

تزئینات آجری و کاشی کاری

تزئینات زیبا و آجری کاری های متنوع و رنگارنگ، نکته ای قابل توجه است. که در تمامی المان ها و دیواره های این عمارت به چشم میخورد. این تزئینات علاوه بر دیواره های داخلی، در دیواره های خارجی نیز به کار رفته و کاشی کاری ها در حیاط مرکزی بیشتر از سایر مناطق به چشم میخورد که نشان دهنده ذوق و استعداد معماران دوره قاجاری است.

پنجره ها و شیشه های رنگی

در عمارت تاریخی قطب، تزئینات تنها به کاشی کاری ختم نمیشود، اوج هنر معماری ایرانی را میتوانید در شیشه ها و پنجره های این بنا مشاهده کنید. شیشه های و پنجره های بنای تاریخی قطب، از شیشه های رنگی ساخته شده است که علاوه بر زیبایی محیط، ابزاری برای کنترل نور محیط و حرارت در اتاق هستند.

ترکیب شیشه های رنگی، آجرکاری و کاشی کاری های روی دیواره ها و سقف های این عمارت، جلوه ای زیبا از هنر و روح ایرانی پدید آورده است. که تماشای آن برای هر چشمی خالی از لطف نیست.

اهمیت خانه قطب دزفول

هنگامی که دیواره ها و تاریخچه خانه تاریخی قطب نگاه میکنید، متوجه میشوید که اهمیت خانه قطب تنها به نوع خاص معماری آن نیست بلکه این بنا از چند جهت با ارزش و بااهمیت است.

میراث فرهنگی

این عمارت به عنوان یک اثر تاریخی و گردشگری در لیست بناهای تاریخی ایران ثبت شده‌است. این بنا که یکی از جاذبه های گردشگری دزفول محسوب میشود، محل بازدید گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری بوده که این امکان را دارند تا با تماشای این بنای تاریخی ، با فرهنگ و هنر اصیل ایرانی بیشتر آشنا شوند.

آموزش معماری سنتی

علاوه بر ارزش فرهنگی که این بنا در لیست بناهای ملی دارد. اهمیت دیگر آن برای معماری سنتی و اصیلی‌است که در آن به کار رفته‌است. درواقع مطالعه و بازدید خانه قطب برای هر دانشجو یا تحصیل کرده معماری میتواند یک مانند یک الگو عمل کند و به خوبی نشان دهنده اوج هنر ایرانی در شرایط اقلیمی شهرستان دزفول باشد.

جاذبه گردشگری

خانه قطب یکی از زیباترین بناهای تاریخی و گردشگری‌است که در شهرستان دزفول واقع شده‌اند. این بنا علاوه بر جذابیت گردشگری و معماری که خود دارد، در نزدیکی یکی از بازارهای تاریخی این شهرستان نیز واقع‌شده .که میتواند محل بازدید گردشگران و بازدید کنندگان بسیار از سراسر ایران و حتی دنیا باشد.

مرمت و نگهداری خانه قطب

با گذشت زمان و وجود آسیب های طبیعی مانند زلزله، سیل و یا حتی موضوعات دیگر، بناهای تاریخی نیاز به مرمت پیدا میکنند. عمارت باشکوه قطب نیز، مانند هر بنای دیگری، نیازمند مرمت و نگهداری بوده است. تا به عنوان یک سرمایه ملی برای آیندگان حفظ و ضبط شود.

خوشبختانه در سالهای اخیر، اقدامات بسیاری برای حفط و مرمت این بنای تاریخی انجام شد. تا هم از آسیب و نابودی نجات پیدا کند و هم مرمت آن، آسیب زیادی به بافت قدیم و زیبای آن وارد نکند. درواقع مرمت های صورت‌گرفته در این خانه، بسیار ناچیز بوده. و تمام تلاش مرمت گران برای آن بوده تا اصالت این بنا از بین نرود.

کلام پایانی

خانه قطب دزفول یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است که با ویژگی‌های خاص خود، نمایانگر تاریخ، فرهنگ و هنر دوران قاجار در دزفول است. این خانه با داشتن حیاط مرکزی، ایوان‌های بزرگ، اتاق‌های گنبدی، تزئینات آجری و کاشی‌کاری‌ها، نمادی از معماری اصیل ایرانی-اسلامی به شمار می‌آید. از آنجا که این خانه به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده‌است. اهمیت آن نه تنها به‌عنوان یک بنای تاریخی بلکه به‌عنوان یک جاذبه گردشگری فرهنگی نیز مطرح است. حفاظت از این خانه و مرمت آن می‌تواند به حفظ هویت تاریخی و فرهنگی دزفول کمک کند. و آن را به یکی از مکان‌های مهم گردشگری در خوزستان تبدیل نماید.

سوالات متداول

آیا بازدید از خانه قطب برای عموم آزاد است؟

بله این خانه باز بوده و بازدید از آن در همه روزهای هفته برای عموم مردم آزاد است.

آدرس خانه قطب کجاست؟

خانه قطب ، یکی از بناهای تاریخی دزفول است که متعلق به شخص قطب الدین از تجار به نام دزفولی در زمان قاجاریه بوده است. این خانه اکنون در محله صحرا بدر مشرقی، خیابان منتظری، کوچه شکوفه بعد از هنرستان نرجس واقع شده‌است.

خانه قطب دزفولی روی نقشه گوگل

سال ساخت خانه قطب به چه دوره ای بازمیگردد؟

این خانه در اواخر دوره صفویه و ابتدای دوره قاجاریه ساخته‌شد و متعلق به یکی از افراد به نام دزفول بوده است.

مطالب دیگر :
محله قلعه دزفول
آرامگاه یعقوب لیث صفاری کجاست ؟
پل قدیم دزفول
خانه تیزنو دزفول
بازار قدیم دزفول