بدون شک یکی از لذت های سفر رفتن خرید صنایع دستی و سوغاتی های محلی آن منطقه است که سبب می شود تا با نگاه کردن به آنها یادگاری دلپذیر و دلچسبی از آن سفر به همراه خود داشته باشید. یک از صنایع دستی و سوغاتی های محلی جنوب کشور عزیزمان به ویژه مردم دزفول ، کپوبافی است.
محصولات کپوبافی با برگ نخل خرما و نوعی گیاه به نام کرتک بافته میشوند . تنوع رنگی بالا و ترکیب رنگ های دلنشین این محصولات سبب‌شده تا مورد علاقه گردشگران خارجی و ایرانی بسیاری باشه که هر ساله جنوب ایران را به انواع مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند. امروه در ایم مقاله با ما همراه باشید تا شما را به صورت کامل با این هنر ارزنده و اصیل مردمان جنوب آشنا کنیم.
کپو چیست
کپوبافی در معنای لغوی به معنای هنر بافتن‌با استفاده از برگ های خرما و نخ های رنگی‌است. این کلمه در معنای محلی مردمان به معنای سر، کله یا هر شئ گرد و کروی شکل‌است. به صورت کلی به همه محصولات حصیری که از برگ خرما بافته‌می شود کپو می‌گویند.
کپو بافی در واقع یکی از هنر های دستی وابسته به نخل است‌که بیشتر در بین مردم جنوب رواج دارد. محصولات کپو از دو نوع گیاه به نام های کرتک و برگ هی نخل تولید میشوند. گیاه کرتک نوعی گیاه خودرو است که در مزارع و دشت ها رشد میکند. این گیاه دارای ساقه بلند و مانند نی بند بند بوده و کشیده و لاغر است. یکی از دلایل انتخاب این گیاه برای بافت کپو استخکام بالا این گیاه هنگام خم شدن است.
برای برگ خرما نیز از برگ های تازه و جوان نخل استفاده می‌کنند که حالتی بادبزنی دارند. معمولا برای‌بافتن کپو برگ ها را زمانی که سفید هستند می‌چینند. دلیل سفید بودن رنگ برگ های نخل زمان چیده‌شدن در واقع تازگی و جوان بودن بیش از حد آنها است. این موضوع کمک میکند تا برگ ها زمان خم شدن دچار شکستگی نشوند.
قابلیت فرم دهی بالا و آسان محصولات کپو بافی سبب‌شده تا به شکل های مختلفی تولید شوند. در گذشته‌کپو ها تنها دارای شکل دایره ای یا کروی بود. اما امروزه تنوع بالا باعث‌شده تا شکل های مختلفی مانند بیضی یا مستطیلی داشته‌باشند. همین موضوع باعث‌شده تا این محصولات حصیری دست بافت برای بشقاب، زیر کتری، زیر قوری ، جامیوه ای ، جا مدادی ، گلدان و … استفاده شوند.
کپو ها ممولا اندازه مختلفی دارند مانند بزرگ ، متوسط و کوچک . اما امروزه به دلیل جذابیت زیاد و تقاضای بالا بازار این محصولات در اندازه های متنوع تری نیز‌بافته میشوند. مانند نقلی ، زیر متوسط یا خیلی بزرگ . به صورت کلی استاندارد خاصی برای سایز کپو تعریف نشده است . سازنده میتواند بنابر درخواست خود یا سفارش خریدار کپو را در هر سایزی که خواست ببافد.
مراحل کپوبافی
همانگونه که قبل تر گفتیم. کپو محصولاتی خصیری هستند که با استفاده از برگ نخل‌بافته میشوند. سازندگان کپو ابتدا دسته یا دسته هایی از گیاه کرتک که از روز قبل در آن خیسانده را بر می دارد. سپس آن را به صورت مارپیچ دور یک محور دایره ای شکل دور می دهد.
و روی آن را با استفاده از برگ های سفید نخل می پوشاند. برای زیبایی و جلوه گری بیشتر بعضی از کپوها دارای طرح های رنگی نیز هستند‌که با نخ های رنگی یا کاموا بافته‌شده است. اکثر این طرح ها دارای شکل هندسی مانند لوزی ، ستاره ای ، پنج پر ، سه پر یا … هستند که بیشتر از طرح های خشتی الهام گرفته‌اند. دوخت کار نخ های رنگی و طرح انداختن حین‌بافتن کپو صورت می‌گیرد. مقدار دسته کرتک تعیین می کنئ که مقدار ریز یا درشت بودن رج چقدر باشد. هرقدر مقدار سوزن نازک تر و تعداد رج های بافته‌شده بیشتر باشد ، کپو نهایی ارزشمند تر است. بعضی برای زیبایی بیشتر منگوله ای کاموایی و رنگی نیز روی در آن قرار می دهند.
کپو بافی در دزفول
استان خوزستان همواره به سبب وجود نخل های خرما بسیار ، خاستگاه این هنر محلی و ارزنده بودن است. یکی از خاستگاه های مهم این هنر محلی دوست داشتنی، شهرستان دزفول می باشد که از سال های گذشته تا کنون هنر کپو بافی در دهستان شهیون و روستای پامنار این شهرستان رایج بوده است.
برای مردمان محلی شهیون کپوبافی فقط یک هنر خانوادگی یا کاری از روی لذت نیست بلکه در واقع کپو بافی بخش اصلی زندگی این افراد است. زنان و مردان زحمت کشی که در سرما و گرما همواره تلاش می کنند تا از این هنر اصیل چون میراثی گرانبها پاسداری کنند.
دزفول در سال ۱۳۹۹ از سمت سازمان صنایع دستی به عنوان شهر کپو در دنیا شناخته شد.
انواع کپو
تمام پیش : هیچکدام از قسمت های آن طرح های رنگی ندارند و از کاموا برای تزیین کردن آنها استفاده نشده است .
تمام کاموا : همه قسمت های آنها با استفاده از نخ های رنگی و کاموا بافته
شده و دارای طرح های رنگی مختلفی‌هستند.
ترکیب کاموا و پیش
نکات مهم نگهداری در کپو
برگ های درخت خرما که در کپو استفاده می شود به رطوبت بسیار حساس هستند به همین دلیل نباید این محصولات را در معرض رطوبت بالا قرار داد چون امکان کپک زدگی یا پوسیدگی برای این محصولات وجود دارد.
از طرفی به دلیل وجود گیاه کرتک در بافت داخلی محصولات کپو ، بهتر از خیس شدن این محصولات جلوگیری شود اگر هم خیس شدن سریع آنها را خشک کنید.
هدف ما در این مقاله آشنایی شما تا حد زیادی با صنایع دستی دوست داشتنی مردم دزفول یعنی کپو آشنا کنیم . اگر مقصد سفر بعدی شما دزفول بود به شما پیشنهاد میکنیم خرید این محصولات حصیری دوست داشتنی ر از دست ندهید و یادگاری دوست داشتنی از این شهر به همراه خود داشته باشد. امیدواریم از مطالعه ی این مقاله لذت کافی را برده باشید.
مطالب مرتبط:
سردشت دزفول
خانه ی تیزنو ها در دزفول
قلعه شاداب دزفول
آبشار شوی دزفول
بازار قدیم دزفول